Oligopol jest formą monopolu złagodzonego do kilku firm trzymających dany sektor gospodarki w swoim posiadaniu. Definicja nie określa dokładnie, ile firm musi być rejestrowanych w danym rynku, aby nie można było mówić o konkurencji niemonopolistycznej. Jednak wiemy, jak nazywa się specyficzna sytuacja, gdy w danym obszarze gospodarczym rządzą dwie firmy – mowa o duopolu.
Co to jest duopol?
Duopol jest oligopolem z tylko dwiema firmami dominującymi na danymi rynku. Oczywiście do jego pojawienia się nie potrzeba braku innych uczestników rynku. Słowem mogą istnieć inni gracze na rynku, ale tylko dwie firmy dominują i mają większościowy udział w sprzedaży. Jest to znaczne uproszczenie rzeczywistej sytuacji i nie można zawsze przykładać tej definicji na zasadzie jeden do jednego.
Przykłady pokazują bowiem różne sytuacje, na przykład sytuację na rynku samolotów, gdzie rynek podzielił się między Airbusa a Boeinga w sposób niemalże monopolistyczny, ale także w przypadku napojów bezalkoholowych, gdzie przy współudziale innych firm w rynku Coca-Cola Company oraz Pepsi Company całkowicie zdominowały rynek. Jest też duopol w stu procentach ograniczony do dwóch firm, jak choćby sytuacja na rynku procesorów, gdzie AMD i Intel są wyłącznymi producentami.
Cechy charakterystyczne duopolu
Istnienie tylko dwóch sprzedawców na danym rynku, mówiąc w sposób uproszczony, sprawia, że mówimy o duopolu. Są trzy obszary, które charakteryzują tę formę niedoskonałej konkurencji. Pierwszy obszar mówi o modelach duopolu, które opracowali dwaj naukowcy, ekonomiści. Pierwszym z nich, bardziej znanym, był model Cournota. Jest to model sytuacji rynkowej, który zakłada, że firmy wytwarzają jednorodny produkt, firmy dalej konkurują (pomimo oferowanej ilości), są równie silne, mają tę samą funkcję liniowego kosztu krańcowego, a do tego obie firmy maksymalizują zyski, podejmują decyzje jednocześnie i uważają, że wydajność ich konkurenta jest stała. Drugim modelem jest model Bertranda.
Drugi aspekt, na którym oparty jest ten oligopol to współzależność. Oznacza, że jeśli jakakolwiek firma dokona zmiany ceny lub programu promocyjnego, inne firmy również muszą się do niej dostosować, aby pozostać konkurencyjne. Nagłe zmniejszenie kosztów produkcji i możliwość obniżenia ceny przy zachowaniu zysków spowoduje, że duopol się rozpadnie i pozostanie monopolem. Trzecia kwestia dotyczy obecności elementów monopolistycznych. Dopóki produkty są zróżnicowane, firmy cieszą się pewną mocą monopolistyczną, ponieważ każdy produkt będzie miał lojalnych klientów wybierających daną firmę ze względu na cenę i jej produkt.
Czy duopol jest zły?
Nie można jednoznacznie powiedzieć, że ta struktura rynku jest zła. Ma ona wiele plusów, bo nie opiera się na jednolitym monopolu, który samodzielnie decyduje o cenach. Wspólne zarządzanie rynkiem jest jednak korzystne dla tych dwóch istniejących firm, które mogą działać na zasadzie zmowy i przeciwdziałać rośnięciu w siłę innych firm czy nawet ich pojawieniu się w branży. W zależności od jej specyfiki przy dominującym duopolu można naprawdę wiele zyskać jako mniejsza firma.